İLETİŞİM
Tanım
Sözlük ve diğer kaynaklar iletişim için birçok farklı anlamlar sıralamaktır:
Şartları gözönüne getirin:
Bildirme ve göndermenin bir sanatı ya da unsuru... aktarılan unsurlar ya da bilgiler... not ya da bir diğer yazılı bilgilendirme örneği... fikir ve düşüncelerin değiştirilmesi: dil, mimik ya da jest gibi ortak semboller sistemiyle düşüncelerin kişiler arasında aktarımının gerçekleştiği süreç... konuşarak ya da yazarak içerisinde düşüncelerin etkili bir biçimde ifade edilmesiyle ve karşılıklı değişimiyle ilgilenen sanat...
Bizim asıl amacımız için, şimdilik şu tanımı kullanalım: “ İletişim, bilginin karşılıklı değişimidir ve etkili araçlarla anlaşma sağlamasıdır.”
Bu söylediğimizin etkili olabilmesi için, iletişimin mutlaka karşılıklı bir anlaşmayı sağlıyor olması gerekir. İki yönlü bir dialogumuz olmadıkça bir iletişimden söz edilemez. Bir bilgi vermek yeterli değildir; çünkü bir insanın işitiyor olması onun anlıyor olması anlamına gelmeyebilir. Örneğin, bir eğitici elindeki bir ders planını bir sınıf dolusu eğitilene okuyor. Bu bir iletişim midir? Elbette değildir, ancak hepimiz büyük sıklıkla aynı şeyi yaparken buluyoruz kendimizi. Tek yönlü iletişim, iletişim değildir!
İletişim tanımımızı “eklili araçlarla” sözcüklerini kullanarak yapmıştık. Diğer bir deyişle, iletişim vücut dilini de kapsamaktadır. Anladığınız gibi iletişim konuşma, yazma, işitme ya da görmeyi içermektedir. Eğitici olarak vaktimizin birçoğunu sözlü iletişim kurarak geçirirken, çoğu zaman tekbir kelime bile sarf etmeden iletişim kurmuş olabiliyoruz. Aslında, vücut dilimiz çok daha sesli ve etkileyici konuştuğumuz da, konuşulan ya da yazılan sözcük de çok daha etkin olacaktır.
Örneğin, okutmanlık yapan bir eğitmen bir şekilde iletişim kuruyordur. Aynı şekilde, işe yeni alınmış bir eleman, eğitim programınızda, endişeli endişeli yakasıyla oynarken de, iletişim kurmaktadır. Kısacası biz eğiticiler olarak herzaman iletişim kurmaktayız.
Eğitimde İletişimin Önemi
Birçoğumuz öğretemeyen öğretmenler ve eğitemeyen eğitmenler görmüş bulunuyoruz. Belki elimizdeki konu hakkında dünyanın en önde gelen otoritesi olabiliriz, ancak bilgiyi diğer kimselere gönderme ve aktarma konusunda güçlük çekiyorsak, verdiğimiz eğitim de tamamen başarısız ve etkisiz olabiliriz.
Günümüzün organizasyon yapılarında niçin iletişime verilen önem artmıştır? Bunun bir nedeni, iletişimin birçok şirket, acenta ve diğer organizasyonlar da bir numaralı problem teşkil etmesidir. Bir eğitimci olarak, eğer etkin bir iletişim kurabiliyorsanız, fikirlerinizi rahatlıkla satabileceksiniz. İster ticari bir işte, endüstride, kamu kuruluşunda, eğitimde ister hizmet işletmelerinde olun, kendinizi rahatlıkla ifade edebilme yeteneğiniz sizin en değerli varlığınız olacaktır.
Bir kişinin mesleği her ne olursa olsun, yaptığı işin en önemli kısmı insanlarla ilgili olmasıdır. John D. Rockefeller’in belirtmiş olduğu gibi; “İnsanlarla ilgilenebilme yeteneği tıbkı şeker ya da kahve gibi satın alınabilir birşeydir ve ben yalnızca o yeteneğe bile daha fazla ödeyeceğim”.
İnsan kaynaklarının gelişiminin tüm süreçlerinde, iletişim popülerliği hızla artan bir kavram haline gelmektedir. Hemen hemen hergün başarısız bir iletişimden kaynaklanan hatalar ve problemler görülebilmektedir ve iletişim halihazır bir günah keçisi haline gelmektedir.
Uzmanların bizlere söylediği gibi, iletişim gayretimizin %70’i yanlış anlaşılma, yanlış yorumlama, reddetme, hoşlanmama ya da çarpıtma gibi durumlarla sonuçlanmaktadır. Başka bir deyişle, iletişim esnasında bizler yalnızca %30 oranında bir etkinliğe sahip olabiliyoruz. Baseball için 300 avaraj yeterli olabilse de, aslında iyi bir oyun çok daha fazlasını gerektirir.
Eğitimde İletişimin Amaçları
Ders planlarını ve eğitim oturumlarını hazırlamadan önce davranışsal hedeflerimizin neler olduğunu bilmemiz gerekmektedir. Bu nedenle, iletişim çabalarımız için aklımızda spesifik bazı amaçları yerleştirmemiz şarttır. İletişimin gözönünde tutulabilecek bazı amaçları şöyledir:
Davranış Değiştirme: Bu açık şekilde görülecektir ki, iletişimin ilk amacı, öğrenmenin insan davranışlarındaki değişim olduğu tanımıyla örtüşecektir. Etkin bir eğitim ve etkin bir iletişim esnasında, davranış modellerimizde de değişim oluşmaktadır.
Hareket Oluşturma:Hepimiz yönetim tanımının şöyle yapıldığını biliyoruz; “Başkaları aracılığıyla işlerin yapılmasını sağlama sanatıdır”. Bu tanımı bir de şöyle düzenleyerek yapalım, “Başkaları aracılığıyla doğru işlerin yapılmasını sağlama sanatıdır”.
Etkin bir eğitim sürecinde katılımcılarınız işin nasıl yapılacağını öğreneceklerdir. İş yalınlaştırma uzmanları bize herzaman daha iyi bir yol olduğunu anlatıyorlar. Etkin bir iletişim katılımcılarımızın daha iyi bir yolla öğrenebilmelerine yardımcı olur.
Bilgi Verme / Alma : Eğitim oturumları esnasında yetenek ve tutum gibi yeni kavramlar iletilmektedir. Bu konu hakkında “ne” sorusu yanında “neden” sorusunun da önemi unutulmamalıdır.
İletişimin önemini daha iyi anlamak için kendinize yalnızca şu soruyu sormalısınız : “Ne kadar zamanımı iletişimle geçiriyorum?” Eğer bu günü kendiniz için bir avaraj olarak kabul ederseniz, bugün okumak, yazmak, dinlemek ya da konuşmak gibi iletişim safhaları için zamanınızın kaçta kaçını harcamış bulunuyorsunuz?
Bu soru belirli aralıklarla ve defalarca araştırıldı ve sonuçların şaşırtıcı olduğu görüldü. Ortalama bir insan gün içerisinde geçirdiği bir zamanın %80’nini iletişim süreci için harcamaktadır. Şimdi bunu kendi oranınızla karşılaştırın. Biraz şaşırtıcı olmakla birlikte, biz, birçok eğitimcinin bu oranın %80’in de üzerinde olduğunu öğrenmiş buluyoruz.
Şimdi size belirgin bir soru soruyoruz: İletişim kurmanız için size ne kadar ödeniyor? Daha önce bahsettiğimiz %30 verimlilik oranıyla, kendi iletişiminizdeki verimlililk oranınızı karşılaştırdığınızda size fazla ödeme mi yoksa az ödeme mi yapılıyor olduğunu söyleyebilecek misiniz?
Anlaşma Sağlama : Bir öneceki amaca paralel olarak, bu amaç da anlamanın iletilmesini ve alınmasını içermektedir. Çift yönlü bir iletişim çabası ile sizin eğitim tekniğiniz, katılımcılarınızın sunulan konu içeriğini gerçekten anlıyor olmasını sağlar. Bu nedenle yanlış anlamaları engellemek için dikkatli olmalıyız.
İkna Etme : Katılımcılarımızın kişisel motivasyonları için uygun bir iklim yaratmak önemli bir noktadır. İkna edici iletişimler bu konuda yardımcı olabilir. Bundan sonra fikirlerinizi ve kavramlarınızı katılımcılara satabilirsiniz.
İletişim Zinciri
Bazı şeyler doğru ve yolunda gitmediğinde bir an için geçmişteki bir eğitim programını, konferans yada toplantıyı düşünün. Geçmişe baktığınızda, istenilen düzeyde olmayan bir sonucun nedenlerini belirleyebiliyor musunuz? Bu bölümde, bir iletişim zinciri kuracağız ve bu zincirin halkalarını tanımlayacağız. Etkin bir iletişim, güçlü bir zincire ve onu oluşturacak olan güçlü halkalara ihtiyaç duyar.
Gönderici : Siz, bir eğitmen ya da gönderici olarak, iletişim zincirinin sağlıklı olabilmesinden tamamen sorumlu olmaktasınız.
Sunduğunuz bir mesaj, içerik ya da kavram açık, tam bir anlama sahip olmadıkça katılımcılarınızın gerçekten öğreneceğini düşünmek yalnızca bir tahmin olacaktır. Prezentasyonunuz için meteryallerinizi hazırlamaya başladığınıza göre, şu sorular üzerinde düşünebilirsiniz.
· Kim? - Kimlere konuşuyorum? Bunlar ne tür insanlar? Benim mesajım hakkında harekete geçebilecek kadar konuyla ilgili bilgisi var mı?
· Ne? - Bu mesajın amacı ne? Ne söylemeye çalışıyorum? Hangi temel bilgilerin üzerinden geçmem gerekiyor? Neleri eleyebilirim? Kullanabileceğim en iyi ortam ve araç nedir?
· Neden? - Bu neden önemli? Alıcılar bilgiyi niçin alacaklar? Bu değişim niçin yapılıyor?
· Ne zaman? - Ne zaman anlatmalıyım? Alıcılar bunun için ne zaman hazır olacaklar?
· Nasıl?_ İletişim nasıl olmalı? Alıcıların öğreneceklerinden nasıl emin olabilirim?
Fikir : Mesajın maksadı hakkında net bir fikire sahip olmadıkça, etkin bir şekilde iletişimde bulunmanız düşük bir olasılıktır. İletişimin başarısızlığa uğramasının çok genel nedenlerinden biri de göndericinin mesajı iyi anlamamış olmasıdır. Gönderici, kolay anlaşılabilir kelime, sembol ya da seslerle fikri ifade edebiliyor olmalıdır.
Bilgi : Oturumlarınızda, öğrenenler için yeterli miktarda gerçeklere dayanan bilgiler sağlamalısınız. Bilginin, doğruluğu ve gerçekliği yeterli olamdığında, katılımcının istekliliği azalmakta ve iletişim zinciri bozulmaktadır.
Dil : Çoğunlukla, sözlü ya da yazılı iletişimde, eğitimciler ifade etmekten çok etkilemek amaçlı, heyacan ve motivasyon verici, etkili kelimeler kullanmaktadır.Bu sözcükler kagıt üzerinde çok güzel görünebilse ya da işitildiğinde hoş gelebilse de, alıcı tarafından anlaşılmadığında, asıl işlevini göremeyecektir. Sizin işiniz illa etkilemek değil bilgi vermektir. Kimsenin anlayamayacağı uzunlukta ve söylenişteki kelimeler yerine, daha kısa ve basit sözcükler kullanmaktan çekinmemelisiniz.
Çevre : Öğretme methotunuz ya da görsel araç yönteminiz önemli birer unsurdur. Dersin yöntemi geniş gruplar için oldukça ideal olsa da TV ya da tartışma gibi diğer yöntemlerle de birleştiğinde çok daha etkili bir araç olmaktadır.
İnsan Kaynakları Gelişiminde, bilgisayar destekli eğitim ve öğretimler de giderek daha popüler hale gelen başka bir çevre olmaktadır. Tercihiniz her ne olursa olsun, prezentasyonunuzu daha güçlendirmek için iletişim aracını çok dikkatli biçiçmde seçmelisiniz. Unutmayın ki, görsel-işitsel ve iletişim zincirinizi daha da güçlendirmek için stratejik biçimde kullanılmalıdır.
Alıcı : Alıcı, elbette öğrenen kişidir. Grup halinde öğrenme faaliyetlerinde, herbir kimsenin anlatılan konuyu tam ve bütün bir şekilde anladığını ortaya çıkarmak oldukça zordur. Onların geçmişleri, deneyimleri, yaş ve iş tanımları hakkında daha fazla şey öğrenerek, katılımcılarınızın istek ve ihtiyaçlarına göre konuyu ve içeriğini de daha uygun hale getirebilirsiniz.
Burada gösterildiği gibi, iletişim zinciri kapalı bir sistemdir. Alıcı ve verici birbirleriyle açık bir biçimde uyumlu olmalıdır. Aynı parelelde olunmadıkça, iletişim de gerçekleşemez ve halkalardan birindeki bir hasar, tüm zinciri zayıflatır.
Şimdi önceki bir soruya geri dönün, asla hedefine ulaşmamış geçmişteki bir oturumu düşünün. Zincirimizdeki 6 halkayı tekrar gözden geçirin ve hangisinde sorun olduğunu analiz edin. Büyük olasılıkla, ilk halka - gönderici – ‘nin zincirdeki en zayıf halka olduğu görülecektir.
